Toerekenbaarheid overheidsdaad in Rijswijk
In Rijswijk speelt toerekenbaarheid overheidsdaad een sleutelrol bij claims tegen de lokale overheid. Het gaat om de vraag of een foutieve actie van een ambtenaar bij de Gemeente Rijswijk of een ander overheidsorgaan aan de gemeente zelf kan worden toegerekend. Dit bepaalt of inwoners schade kunnen verhalen op de gemeente wegens onrechtmatige overheidsdaad.
Wettelijke basis
De regels voor toerekenbaarheid overheidsdaad staan in het civiele aansprakelijkheidsrecht, vooral artikel 6:162 Burgerlijk Wetboek (BW), dat onrechtmatige daden regelt en schadevergoeding verplicht stelt. Voor overheidsorganen zoals de Gemeente Rijswijk geldt artikel 6:163 BW voor interne toerekening, maar jurisprudentie van de Hoge Raad is doorslaggevend. Relevante zaken zijn:
- Katwijk-arrest (HR 27 november 1992, NJ 1993/293): Handelingen binnen de 'taak en bevoegdheid' van een ambtenaar zijn toerekenbaar.
- Bleker-arrest (HR 26 juni 2009, NJ 2010/157): Schijn van bevoegdheid telt mee.
In bestuurszaken kan artikel 3:4 Awb helpen bij kwalificatie, maar schadeclaims lopen via het BW bij de Rechtbank Rijswijk.
Voorwaarden voor toerekenbaarheid
Drie cumulatieve eisen gelden voor toerekenbaarheid overheidsdaad aan de Gemeente Rijswijk:
- Taakgerelateerd: De ambtenaar moet in zijn publieke rol handelen, inclusief nauw verwante activiteiten.
- Organisatorische koppeling: Een directe hiërarchische band met de gemeente; zzp'ers meestal niet.
- Geen privécontext: De handeling moet dienstgebonden zijn.
De Hoge Raad interpreteert ruim: zelfs buiten bevoegdheid kan toerekening gelden binnen de 'dienstssfeer'.
Uitzonderingen op toerekenbaarheid
Niet alle ambtenaarsfouten treffen de Gemeente Rijswijk. Uitzonderingen omvatten:
- Reprivate daden: Zoals een parkeerboete privé tijdens werk.
- Opsporing met goede trouw: Beperkt via art. 6:175 BW.
- Externe deviantie: Geweld uit privéfrustratie buiten taak.
Vergelijking toerekenbaar versus niet-toerekenbaar
| Situatie | Toerekenbaar? | Reden |
|---|---|---|
| Ambtenaar Gemeente Rijswijk weigert ten onrechte parkeervergunning | Ja | Taakuitoefening |
| Politieagent in Rijswijk gebruikt excessief geweld bij aanhouding | Ja | Dienstssfeer |
| Ambtenaar rijdt privéhoofd auto tijdens dienstongeval | Nee | Privéhandeling |
| Ambtenaar lekt data voor eigen gewin | Nee | Volledige deviantie |
Praktische voorbeelden in Rijswijk
Een Rijswijkse inwoner vraagt een omgevingsvergunning aan bij de Gemeente Rijswijk. De ambtenaar verliest papieren en wijst af. Door vertraging ontstaat schade: toerekenbaar, claimbaar ex art. 6:162 BW bij Rechtbank Rijswijk.
Of: bij een controle in Rijswijk beschadigt een agent onnodig eigendom. Toerekenbaar, tenzij privé motief. Dien claim in bij politie of gemeente.
Tegenvoorbeeld: een afvalmedewerker in Rijswijk steelt een item tijdens ophaalronde. Vaak toerekenbaar door dienstcontext, maar privéwinst kan uitsluiten.
Rechten en plichten bij toerekenbaarheid
Rechten inwoners Rijswijk:
- Schade claimen via dagvaarding bij Rechtbank Rijswijk of bestuursbezwaar.
- Causaliteit bewijzen tussen daad en schade.
- Vervaltermijn: 5 jaar (art. 3:310 BW).
Plichten Gemeente Rijswijk:
- Interne verhaal op ambtenaar bij grove nalatigheid.
- Grondig en open onderzoek.
Lees meer over onrechtmatige overheidsdaad. Neem contact op met Het Juridisch Loket Rijswijk voor gratis advies.
Veelgestelde vragen
Is een ZZP-adviseur van Gemeente Rijswijk toerekenbaar?
Nee, zonder gezagsverhouding (HR 13 juli 2018, ECLI:NL:HR:2018:1270).
Kan Gemeente Rijswijk claim afwijzen wegens 'geen toerekening'?
Ja, maar Rechtbank Rijswijk toetst kritisch; bewijslast bij gemeente.
Geldt dit voor Rijswijkse overheidsorganen?
Ja, voor alle lichamen (art. 1:1 Awb).
Wat bij ontkenning ambtenaar?
Toerekening baseert op feiten, niet intentie.
Tips en aanbevelingen
Voor een claim bij toerekenbaarheid overheidsdaad in Rijswijk:
- Documenteer: data, namen, getuigen.
- Meld schriftelijk bij Gemeente Rijswijk en maak bezwaar.
- Zoek hulp bij Het Juridisch Loket Rijswijk of procedeer bij Rechtbank Rijswijk.