Zasada ne bis in idem oznacza, że nikt nie może być dwa razy ścigany lub karany za ten sam czyn. Ta ważna zasada prawna zapewnia ochronę przed powtarzającymi się postępowaniami po ostatecznym wyroku, takim jak uniewinnienie lub skazanie.
Czym jest ne bis in idem?
Termin oznacza „nie dwa razy za to samo”. Ta zasada, zapisana w art. 68 Kodeksu Karnego oraz art. 4 Protokołu nr 7 do EKPC, zapewnia, że osoba nie może być ponownie sądzona za czyn, co do którego zapadła już nieodwoływalna decyzja.
Kiedy stosuje się tę zasadę?
Zasada ne bis in idem ma zastosowanie w następujących warunkach:
- Został wydany ostateczny wyrok (uniewinnienie, skazanie lub umorzenie postępowania).
- Chodzi o to samo zdarzenie faktyczne (ten sam moment, miejsce i czyn).
- Dotyczy tej samej osoby jako podejrzanego.
Jak określa się „ten sam czyn”?
Chodzi o istotę zdarzenia. Na przykład, incydent drogowy nie może być najpierw ścigany jako wykroczenie, a później jako przestępstwo, jeśli chodzi o dokładnie tę samą czynność.
Wyjątki od zasady
Istnieją sytuacje, w których zasada ne bis in idem nie ma zastosowania:
- Przegląd sprawy w przypadku odkrycia oszustwa w pierwotnym postępowaniu.
- Odkrycie nowych, kluczowych faktów po pierwszym wyroku.
- Jeśli wcześniejsza sprawa nie dotyczyła formalnego ścigania.
Zażalenie karne i ne bis in idem
Jeśli Prokuratura wydaje zażalenie karne, stosuje się również zasadę ne bis in idem. Czyn nie może być ponownie ścigany, chyba że wniesiono sprzeciw przeciwko decyzji.
Zastosowanie transgraniczne
W UE zasada ne bis in idem ma zastosowanie również ponad granicami dzięki umowie ze Schengen. Uniewinnienie we Francji oznacza, że w Holandii nie można być ponownie ściganym za ten sam czyn.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące ne bis in idem
Czy mogę być ponownie ścigany po uniewinnieniu?
Nie, w przypadku nieodwoływalnego uniewinnienia zasada ne bis in idem chroni przed nowym ściganiem za ten sam czyn. Dotyczy to również po skazaniu lub umorzeniu. Wyjątki są możliwe w przypadku oszustwa w sprawie lub nowych, nieznanych wcześniej faktów.
Co jeśli otrzymałem zażalenie karne?
Zażalenie karne wydane przez prokuraturę jest równoważne ostatecznemu wyrokowi. Nie można być ponownie ściganym za ten sam czyn, chyba że wniesie się sprzeciw. Bez sprzeciwu sprawa jest zamknięta.
Czy zasada ta obowiązuje również po uniewinnieniu za granicą?
Tak, w UE zasada ne bis in idem ma zastosowanie transgraniczne. Uniewinnienie lub skazanie w innym kraju UE, np. w Belgii, uniemożliwia ściganie w Holandii za ten sam czyn. Poza UE zależy to od lokalnego prawa.
Co dokładnie oznacza „ten sam czyn”?
Ten sam czyn odnosi się do identycznych zachowań w tym samym momencie i miejscu. Podobna sytuacja nie jest wystarczająca; istota czynu musi być taka sama.
Czy sprawę można wznowić w przypadku nowego dowodu?
W zasadzie nie, chyba że w pierwotnej sprawie miało miejsce oszustwo lub wyszły na jaw nowe, istotne fakty, które wcześniej były nieznane. Może to prowadzić do wznowienia sprawy.
W celu uzyskania porady prawnej w Rijswijk można skontaktować się z Juridisch Loket Rijswijk. Sprawy podlegają Sądowi Okręgowemu w Hadze (dystrykt).